Giữa núi rừng hùng vĩ Hà Giang, người Cờ Lao hiện lên như một mảnh ghép độc đáo trong bức tranh văn hóa đa sắc màu của miền biên viễn. Tuy dân số ít, nhưng họ lại sở hữu kho tàng phong tục, tín ngưỡng, trang phục và lễ hội mang đậm dấu ấn riêng. Khám phá văn hóa người Cờ Lao, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng nét đẹp truyền thống hiếm gặp mà còn cảm nhận rõ sự gắn kết bền chặt giữa con người và thiên nhiên nơi cao nguyên đá Hà Giang. Hãy cùng Vé xe Hà Giang khám phá nét văn hóa độc đáo của người Cờ Lao – Hà Giang

Hà Giang – mảnh đất địa đầu Tổ quốc không chỉ nổi tiếng với những dãy núi đá hùng vĩ, ruộng bậc thang vàng óng mùa lúa chín hay những phiên chợ vùng cao rực rỡ sắc màu, mà còn là nơi sinh sống của hơn 20 dân tộc thiểu số. Trong đó, người Cờ Lao là một cộng đồng dân tộc ít người, có dân số chưa đến 3.000 người nhưng lại mang trong mình những nét văn hóa vô cùng độc đáo.

Người Cờ Lao tập trung chủ yếu ở các huyện Đồng Văn, Hoàng Su Phì và Yên Minh. Với truyền thống lâu đời, họ đã tạo nên những giá trị văn hóa riêng biệt trong đời sống sinh hoạt, phong tục tập quán, lễ hội, kiến trúc nhà ở và đặc biệt là trang phục truyền thống. Chính những nét đặc sắc này góp phần làm nên bức tranh đa dạng của văn hóa vùng cao Hà Giang.

Hãy cùng khám phá sâu hơn về văn hóa người Cờ Lao ở Hà Giang – một trong những cộng đồng thiểu số ít người nhưng giàu bản sắc nhất nơi đây.

1. Thông tin tổng quan về người Cờ Lao - Hà Giang

1.1. Người Cờ Lao - Hà Giang phân bố ở đâu?

Người Cờ Lao ở Hà Giang là dân tộc thiểu số ở Việt Nam, người dân Cờ Lao còn được gọi bằng các tên khác như Tứ Đư, Ho Ki, Voa Đề. Chuyển về sinh sống tại Việt Nam cách đây 150 - 200 năm, người Cờ Lao được chia thành các nhóm địa phương riêng biệt gồm: Cờ Lao Xanh, Cờ Lao Trắng, Cờ Lao Ðỏ với tổng dân số chưa đến 3.000 người.

Sinh sống chủ yếu tại núi đá tai mèo, mỗi thôn chỉ có khoản 20 gia đình. Các ngôi nhà của người Cờ Lao Hà Giang đều được làm bằng gỗ hoặc bằng đất, lợp ngói âm dương, không chái. Nhà của người Cờ Lao thường là nhà ba gian hai trái, mái lợp cỏ gianh hoặc các ống vầu, nứa bổ đôi đập tạo thành mặt phẳng. Người Cờ Lao Ðỏ làm nhà trình tường như kiểu nhà của người Pu Péo, có tường nhà bằng đất sét đập mịn. Hàng ngày người Cờ Lao phải địu nước về nhà. Ở vùng núi đất, họ dùng máng đưa nước về đến tận nhà. Gian sau của gian giữa nhà được chọn làm nơi thờ cúng, phía trước là chỗ ăn cơm. Trên bàn thờ, người ta đặt các bát hương thờ tổ tiên từ đời thứ 3 hoặc thứ 4. Hàng năm, khi mổ lợn ăn tết họ đều lấy các mảnh xương hàm treo lên đó.

Hình ảnh người Cờ Lao ở Hà Giang trong bộ trang phục truyền thống

Ở Hà Giang, người Cờ Lao sinh sống rải rác tại các huyện:

• Đồng Văn: xã Sính Lủng, Lũng Cú, Lũng Thầu…
• Hoàng Su Phì: xã Bản Máy, Tụ Nhân.
• Yên Minh: xã Du Tiến, Lao Và Chải.

Do số lượng ít, người Cờ Lao thường sống xen kẽ cùng các dân tộc khác như Mông, Dao, Nùng, Tày. Tuy vậy, họ vẫn giữ được những bản sắc văn hóa riêng không lẫn với ai.

Có thể bạn quan tâm: du học Hàn Quốc, lịch thi topik 2025, du học thạc sĩ Hàn Quốc

1.2. Ngôn ngữ của người Cờ Lao ở Hà Giang

Người Cờ Lao ở Hà Giang  được xếp vào nhóm đa ngôn ngữ Ka - Đai bởi tùy vào địa bàn cư trú khác nhau mà mỗi nhóm người Cờ Lao lại hình thành những phương ngữ khá phức tạp. Do Cờ Lao Xanh và Cờ Lao Đỏ sinh sống gần nhau nên tiếng nói của hai nhóm này đã hòa vào nhau. Trái lại, nhóm Cờ Lao Đỏ ở Hoàng Su Phì lại có thổ ngữ riêng và việc giao tiếp khá khó khăn. 

Thêm vào đó, nhóm người Cờ Lao trẻ đa số không còn nói được tiếng mẹ đẻ nữa mà thay vào đó họ có thể sử dụng tiếng Quan hoả, tiếng Nùng hay tiếng Pu Péo, Hmông. 

1.3. Đời sống thường nhật của người Cờ Lao ở Hà Giang 

Người Cờ Lao ở Hoàng Su Phì sinh sống chủ yếu dựa vào việc làm nương rẫy, cày cuốc, thổ canh hốc đá. Ngô được xem là lương thực chính tại đây. Ngoài ra, người dân cũng có trồng lúa mạch, đậu răng ngựa, đầu hà lan, su hào… Những người Cờ Lao ở Hà Giang ở núi cao sống chủ yếu bằng nghề làm ruộng bậc thang, lúa là cây lương thực chính. Hơn thế, người Cờ Lao còn có nhiều nghề truyền thống như đan lát làm đồ gỗ và nghề rèn. 

Phong tục của người dân tộc trong  những ngày lễ lớn là phải có một mâm cúng đất trời

1.4. Đời sống tâm linh của người Cờ Lao ở Hà Giang

Trong đời sống tâm linh, người Cờ Lao ở Hà Giang có nhiều nghi lễ như: lễ đặt tên, lễ trưởng thành, lễ hỏi, lễ cưới và đám tang. Trong đó, lễ trưởng thành là lễ ý nghĩa nhất đối với nhiều thanh niên Cờ Lao. Sau nghi lễ trưởng thành, người con trai Cờ Lao được cả cộng đồng công nhận đã có đầy đủ sức vóc để làm chủ gia đình, là lao động chủ lực để nuôi sống gia đình. Lễ đặt tên cho người trưởng thành cũng là một dấu mốc quan trọng. Bên cạnh các nghi lễ truyền thống với sự tham gia của họ hàng, gia đình và bà con xóm giềng thì người dân nơi đây còn có các điệu hát dân ca thể hiện sự mừng vui. 

Xem thêm: Hướng dẫn di chuyển từ Hà Nội - Hà Giang chi tiết nhất năm 2025

1.5. Tôn giáo của người Cờ Lao - Hà Giang

Nói về tôn giáo của người Cờ Lao cũng có điểm khác biệt. Với họ chỉ có con người, gia súc và lúa, ngô mới có linh hồn. Trong mỗi cá thể lại có 3 linh hồn. Linh hồn khỏe hay yếu khi rời khỏi thể xác cũng là đã chết đi. Họ cho rằng chỉ có người, các loại gia súc và lúa, ngô mới có linh hồn. Người Cờ Lao cũng tin rằng để linh hồn đến được với tổ tiên thì người ta không chỉ làm đám tang chôn cất mà còn phải tổ chức lễ ma khô sau đó.

Dù đã lớn hay còn nhỏ những người phụ nữ này vẫn phải tuân theo tập tục của dân tộc mình

 

1.6. Ẩm thực

Người Cờ Lao có nhiều món ăn đặc trưng gắn liền với đời sống nông nghiệp:

• Rượu ngô – loại rượu mạnh nhưng thơm, được ủ từ ngô trên nương đá.
• Bánh ngô, bánh dày – thường làm trong dịp Tết và lễ hội.
• Thịt treo gác bếp, thắng cố, mèn mén – món ăn phổ biến trong bữa cơm hằng ngày và dịp tụ họp.

2. Trang phục của người Cờ Lao ở Hà Giang

Đến bản làng của người Cờ Lao, bạn sẽ khó phân biệt được các nét riêng biệt của những người đàn ông nơi đây, bởi đa phần các trang phục họ mặc rất giống nhau, bao gồm quần đen, áo xẻ ngực, 4 túi… Riêng trang phục cho nữ thì ít nhiều vẫn có sự riêng biệt. Nhiều phụ nữ Cờ Lao thích mặc quần kết hợp áo dài, áo phải là áo xẻ tà, cổ đứng cài cúc bên nách phải. áo may dài quá đầu gối, trang trí những khoanh vải nhiều màu ở ống tay và phần trên của ngực áo.

Những em bé hồn nhiên trong các bộ trang phục đa màu sắc

• Nam giới: thường mặc áo chàm, quần rộng, giản dị.
• Nữ giới: nổi bật với áo dài năm thân, yếm đỏ, thắt lưng vải xanh, váy xòe thêu hoa văn tinh tế.
• Trang phục nữ Cờ Lao được đánh giá là một trong những bộ trang phục đẹp nhất vùng cao Hà Giang, bởi sự kết hợp hài hòa giữa màu sắc rực rỡ và hoa văn cầu kỳ.

3. Phong tục tập quán đặc sắc

3.1. Tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên

Người Cờ Lao có truyền thống thờ cúng tổ tiên rất trang trọng. Trong mỗi ngôi nhà, bàn thờ luôn được đặt ở vị trí trung tâm gian giữa. Dịp lễ Tết, con cháu quây quần dâng lễ, cầu mong tổ tiên phù hộ.

3.2. Phong tục cưới hỏi của người Cờ Lao - Hà Giang

Người Cờ Lao rất tôn trong hôn nhân tốt đẹp, một vợ một chồng. Dù là cha mẹ gả hay tự nguyện lấy nhau thì các gia đình Cờ Lao rất ít khi bỏ nhau. Với họ hôn nhân là sự gắn kết bền chặt qua nhiều thế hệ. Con cái sinh ra và lớn lên trong gia đình và môi trường xã hội mà ở đó các phong tục, tập quán được quy định chặt chẽ. Nhờ đó, những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc được gìn giữ từ đời này sang đời khác.

Hình ảnh núi non trập trùng, cheo leo 

• Người Cờ Lao có tục “kéo vợ” giống người Mông, nhưng mang nét riêng: sau khi kéo về, chàng trai phải thuyết phục cha mẹ cô gái đồng ý mới chính thức thành vợ chồng.
• Hôn lễ thường tổ chức giản dị nhưng đậm chất truyền thống, với các nghi thức cúng tổ tiên và mời họ hàng.

3.3. Tang ma

• Người Cờ Lao coi tang ma là nghi lễ quan trọng, thể hiện sự tri ân với người đã khuất.
• Tang lễ thường diễn ra trong nhiều ngày, có những bài cúng và điệu múa đặc trưng.

4. Lễ hội truyền thống của người Cờ Lao - Hà Giang

4.1. Lễ Tết cổ truyền của người Cờ Lao - Hà Giang

Người Cờ Lao ăn Tết Nguyên đán giống người Kinh, nhưng có những phong tục riêng:

• Làm bánh dày, bánh ngô để dâng tổ tiên.
• Tổ chức múa hát, thổi khèn, đánh trống.
• Thanh niên nam nữ diện trang phục đẹp nhất để xuống chợ, tìm bạn đời.

4.2. Lễ hội nông nghiệp của người Cờ Lao - Hà Giang

Một số vùng còn giữ tục cúng thần nương rẫy đầu năm, cầu mong mùa màng bội thu.

4.3. Văn nghệ dân gian của người Cờ Lao - Hà Giang

• Người Cờ Lao có kho tàng dân ca, dân vũ phong phú.
• Các làn điệu dân ca thường mang nội dung ca ngợi tình yêu đôi lứa, tình cảm gia đình, lòng biết ơn tổ tiên.
• Điệu múa truyền thống thường xuất hiện trong lễ hội và ngày vui, thể hiện sự đoàn kết cộng đồng.

5. Nét đẹp tinh thần và nghệ thuật của người Cờ Lao - Hà Giang

5.1. Âm nhạc truyền thống

• Người Cờ Lao sử dụng nhiều loại nhạc cụ dân gian như: khèn, sáo, trống.
• Âm nhạc gắn liền với lễ hội, tang ma và cả sinh hoạt thường ngày.

5.2. Nghề thủ công truyền thống

• Nghề dệt vải, thêu thùa của phụ nữ Cờ Lao nổi tiếng với hoa văn độc đáo.
• Mỗi bộ trang phục là kết tinh của sự khéo léo, óc sáng tạo và quan niệm thẩm mỹ riêng.

6. Giá trị văn hóa – du lịch của người Cờ Lao ở Hà Giang

6.1. Bản sắc riêng biệt giữa đa sắc văn hóa

Trong khi nhiều dân tộc có nét văn hóa tương đồng, người Cờ Lao lại giữ được sự độc đáo: trang phục sặc sỡ, kiến trúc nhà ở đặc trưng, phong tục hôn nhân khác biệt.

6.2. Điểm nhấn trong du lịch cộng đồng

• Du khách đến Hà Giang ngày càng quan tâm đến trải nghiệm văn hóa.
• Các bản làng người Cờ Lao ở Đồng Văn, Hoàng Su Phì có tiềm năng phát triển homestay, du lịch trải nghiệm.

6.3. Ý nghĩa bảo tồn

Người Cờ Lao có dân số rất ít, vì thế việc bảo tồn văn hóa không chỉ quan trọng với chính cộng đồng này mà còn góp phần làm phong phú di sản văn hóa của Việt Nam.

7. Gợi ý trải nghiệm khi khám phá văn hóa Cờ Lao

• Tham gia phiên chợ vùng cao có người Cờ Lao buôn bán.
• Trải nghiệm mặc thử trang phục truyền thống, học thêu hoa văn.
• Thưởng thức rượu ngô, bánh ngô, các món ăn đặc sản.
• Giao lưu văn nghệ, nghe hát dân ca Cờ Lao.

8. Di chuyển đến Hà Giang như thế nào?

Nếu di chuyển bằng xe khách tuyến Hà Nội - Hà Giang thì sẽ mất khoảng 6 – 7 tiếng. Đây là phương tiện phổ biến bởi mức giá phải chăng, an toàn và phù hợp với đa số du khách.

Một số nhà xe được nhiều bạn chọn như xe Quang Giang, xe Ngọc Cường, xe Ngọc Sơn,  nhà xe Bằng Phấn, xe Quang Đạo, xe Quang Nghị, xe Đăng Quang, xe Vĩnh Thiện hay xe Quang Tuyến. Các hãng xe có xe giường nằm và ghế ngồi cho du khách lựa chọn. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm xe limousine ít chỗ, riêng tư hơn. Tuy nhiên nếu bạn say xe thì nên cân nhắc nhé vì thường các bác tài xe khách thường chạy khá "lụa" chứ không êm như bác tài theo tour Hà Giang suốt chuyến đâu. Thêm nữa là sau khi đến thành phố Hà Giang bạn sẽ phải chuyển sang xe khách khác hoặc tự thuê xe máy. 

Xem thêm: Vé xe Hà Nội Hà Giang

Nếu bạn đi theo nhóm, gia đình thì có thể lựa chọn thuê xe du lịch loại 4 chỗ, 7 chỗ ,16 chỗ. Trong đó, thuê xe du lịch 16 chỗ là tốt nhất vì chỗ ngồi thoải mái hơn hẳn và lái xe thông thạo đường hơn, nhất là đường đi Sapa khá dài và quanh co, dễ gây mệt mỏi.

Xem thêm: Cho thuê xe Ô tô du lịch 16 chỗ Hà Giang và trên Toàn Quốc

Khi xe đã cập bến xe Hà Giang, du khách tiếp tục di chuyển đến Quản Bạ Hà Giang bằng cách thuê xe máy. Tại Hà Giang cho thuê chủ yếu hai loại xe số và xe tay gôn phù hợp với địa hình đồi núi. Mức giá thuê xe dao động 150.000đ – 200.000đ/ xe. 

Xem thêm: Dịch vụ thuê xe máy hà giang

Người Cờ Lao ở Hà Giang tuy là một cộng đồng dân tộc ít người, nhưng lại sở hữu những nét văn hóa vô cùng độc đáo, từ trang phục, phong tục, lễ hội đến đời sống tinh thần. Chính sự khác biệt này đã góp phần làm nên bức tranh đa sắc màu văn hóa vùng cao Hà Giang, thu hút du khách trong và ngoài nước.

Khám phá văn hóa người Cờ Lao, chúng ta không chỉ hiểu thêm về một dân tộc ít người, mà còn thêm yêu mảnh đất Hà Giang – nơi lưu giữ biết bao giá trị truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam.

Nếu có dịp đến Hà Giang, hãy thử một lần tìm về bản làng người Cờ Lao, để cảm nhận hồn văn hóa nguyên sơ và tinh tế nơi biên cương Tổ quốc.