Hà Giang – mảnh đất nơi địa đầu Tổ quốc – không chỉ nổi tiếng với những con đèo hùng vĩ, những cánh đồng hoa tam giác mạch trải dài mà còn là nơi lưu giữ bản sắc văn hóa phong phú của nhiều dân tộc thiểu số. Trong đó, người Giáy ở Yên Minh mang đến một màu sắc riêng biệt qua những lễ hội truyền thống độc đáo, phản ánh tín ngưỡng, tinh thần đoàn kết cộng đồng và sự gắn bó với thiên nhiên. Khám phá văn hóa lễ hội của người Giáy không chỉ là hành trình tìm hiểu phong tục tập quán, mà còn là cách để ta cảm nhận được tâm hồn, bản sắc và niềm tự hào dân tộc nơi đây. Hãy cùng Vé xe Hà Giang tiếp tục hành trình tìm hiểu về những điều tuyệt vời ở Hà Giang nhé!

1. Giới thiệu thông tin tổng quan về người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

1.1. Vị trí cư trú

Người Giáy là một trong 19 dân tộc sinh sống lâu đời ở Hà Giang. Riêng tại huyện Yên Minh, họ thường tập trung ở các xã như Ngam La, Hữu Vinh, Bạch Đích, Sủng Thài… Người Giáy chọn sống ở vùng thung lũng, chân núi, gần nguồn nước để thuận lợi cho sản xuất nông nghiệp.

Xem thêm: Cẩm nang du lịch khám phá Rừng thông Yên Minh Hà Giang năm 2025gì thú vị?

Huyện Yên Minh có 16 dân tộc cùng sinh sống, mỗi dân tộc mang một sắc màu riêng tuy nhiên người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang được xem là dân tộc đa văn hóa nhất. Trong thời kỳ hội nhập văn hóa như hiện nay, khác với nhiều dân tộc bị mai một hoặc mất đi những nét văn hóa đặc trưng thì người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang vẫn giữ được những nét văn hóa vốn có của dân tộc mình. Người Giáy sống tập trung chủ yếu ở xã Đông Minh huyện Yên Minh với hơn 80%% dân số là dân tộc Giáy.

Nghi thức hành lễ của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

1.2. Đặc điểm văn hóa – xã hội

1.2.1. Trong các nghi thức cưới hỏi của Người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

Nhắc đến các văn hóa đặc trưng của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang thì không thể thiếu được nghi thức cưới hỏi ở đây. Khi hai người nam nữ muốn cưới nhau, gia đình bạn nam phải chọn ra một người làm mối và người mai mốt bắt buộc là nam. Ông mối sẽ đến nhà gái hỏi cưới 3 lần để xem nhà gái có đồng ý hay không. Nếu nhà gái đồng ý thì nhà trai sẽ phải chuẩn bị hỏi là lễ trầu cau bao gồm 12 cân rượu, 12 cân gạo và 12 cân thịt và đôi gà. Đến lễ cưới nhà trai phải có 50 cân rượu, 50 cân gạo nếp và 12 cặp bánh giầy cùng tiền thách cưới. Theo quy trình, cô dâu vào nhà trai trong ngày cưới là múc 2 bát xôi bày mâm lễ cúng tổ tiên sau đó mới được vào buồng cưới. Đến ngày hôm sau, dâu mới phải chuẩn bị nước ấm, khăn mặt mới cho người già trong nhà rửa mặt, trong bữa cơm đầu tiên phải mời rượu ông, bà trong nhà và được nhận tiền mừng chúc phúc.

Những chàng trai, cô gái người Giáy háo hức trong ngày lễ 

1.2.2. Phong tục tổ chức ma chay - Người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

Nói đến phong tục tổ chức ma chay, điều đặc biệt trong đám ma của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang tùy thuộc vào từng dòng họ khác nhau, có gia đình mất người thân sẽ đeo tang trên đầu, có người lại thắt ở lưng. Chung quy lại vẫn có một điểm chung là con rể và thông gia của người mất sẽ phải chuẩn bị  2 con gà và 1 con lợn to, 1 con lợn con (đã thịt) xếp chồng lên nhau, đồng thời phải chuẩn bị ngựa giấy để tiễn đưa linh hồn người chết sang thế giới bên kia. Đặc biệt, sau 2 năm đám tang, mỗi khi đến dịp Tết thanh minh, gia chủ phải tổ chức cúng cơm rượu và mời những người đã đến dự đám tang trước đó đến dự. Đây chính là điều bắt buộc trong phong tục của người Giáy. 

Các tiết mục diễn ra trong lễ hội trống luôn được tập dược nghiêm túc

Có thể bạn quan tâm: du học Hàn Quốc, lịch thi topik 2025, du học thạc sĩ Hàn Quốc

1.2.3. Nghi lễ cúng mỗi khi đến tuổi - Người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

Theo tìm hiểu của Vé xe hà Giang, khi thai nhi được 7 tháng, khi 1 tuổi,  33 tuổi, 37 tuổi, 49 tuổi, 61 tuổi và lần cuối cùng là 73 tuổi, cuộc đời người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang sẽ trải qua 7 lần cúng lễ. 

1.2.4. Hát Phươn - Người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

Hát Phươn của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang cũng là một nét văn hóa đặc trưng của dân tộc này. Trong bất kỳ lễ hội nào dù lớn hay nhỏ, dù vui hay buồn thì người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang đều có những bài hát Phươn: Hát trong đám cưới, đám ma, hát khi dựng nhà mới, khi mừng thọ, chúc tết hay trong lao động sản xuất, giao duyên… Hát Phươn dù có đàn đệm hay không đều có làn điệu rõ ràng và đây cũng là nét văn hóa riêng chỉ có người Giáy mới có được.

1.3. Vai trò của lễ hội trong đời sống người Giáy

Với người Giáy, lễ hội là nơi hội tụ của tín ngưỡng, là dịp bày tỏ lòng biết ơn tổ tiên, cầu mong mùa màng bội thu, đồng thời cũng là khoảng thời gian cộng đồng gắn kết, trai gái giao duyên, duy trì và lan tỏa văn hóa.

Xem thêm: Hướng dẫn di chuyển từ Hà Nội - Hà Giang chi tiết nhất năm 2025

2. Các lễ hội tiêu biểu của người Giáy ở Yên Minh

2.1. Lễ hội múa trống của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

Nhờ có nguồn nước thuận lợi, đời sống canh tác của người dân cũng dễ dàng hơn, từng bước tạo dựng cuộc sống ấm no. Từ những lợi thế đó mà đời sống tinh thần của họ cùng ngày càng trở nên phong phú hơn. Điệu “múa trống” không chỉ phản ánh đời sống văn hóa đầy màu sắc mà còn trở thành món ăn tinh thần không thể thiếu của người dân mỗi dịp Tết đến Xuân về. Tại xóm Bát Ngà, người dân đã xây dựng hai ngôi miếu đặt tên Miếu Ông và Miếu Bà. Đây không chỉ là nơi để người dân đến thắp hương cầu xin những điều tốt lành mà đó còn là nơi để treo hai chiếc trống đại. Cứ mỗi năm một lần, hai chiếc trống được hạ xuống vào đúng ngày mồng 1 Tết. Hôm đó, lễ “múa trống” được tổ chức tại Miếu Bà và mồng 2 Tết tổ chức tại Miếu Ông.

Trong ngày lễ, sau khi tiến hành nghi thức hạ trống, mỗi gia đình lại chuẩn bị một mâm cơm bao gồm nhiều món ăn đặc sản như: Cơm lam Bắc Mê, Thắng dền Hà Giang, Lợn cắp nách Hà Giang... để cùng quây quần bên nhau, cùng nhau cầu nguyện, nhảy múa theo điệu trống nhằm mục đích cầu cho một năm mưa thuận gió hòa, sức khỏe và bình an. Không những thế, tại đây còn có đội múa trống với 10 thành viên chuyên biểu diễn các lễ hội trong và ngoài xã, đặc biệt còn tham gia lưu diễn ở một số tỉnh thành. 

Lễ hội múa trống thu hút lượng lớn người dân địa phương tham gia

Quang cảnh bình yên, hoang vu tại miền núi Hà Giang

2.2. Lễ hội Lồng Tồng (Xuống đồng)

• Thời gian: tổ chức vào đầu xuân, sau Tết Nguyên Đán.

• Ý nghĩa: cầu cho mùa màng bội thu, vạn vật sinh sôi.

• Nghi thức:

  • Cúng thần Nông, thần Núi, thần Sông để phù hộ mùa màng.

  • Chủ lễ thường là người cao tuổi, có uy tín trong bản.

• Hoạt động hội:

  • Thi cày ruộng, gieo mạ tượng trưng.

  • Các trò chơi dân gian: ném còn, đánh yến, kéo co, hát giao duyên.

  • Đây cũng là dịp để nam nữ thanh niên làm quen, bày tỏ tình cảm.

2.3. Lễ hội cúng rừng (Lễ hội Then Rừng)

• Thời gian: diễn ra vào tháng 2 – 3 âm lịch.

• Ý nghĩa: thể hiện tín ngưỡng thờ rừng – nơi cư ngụ của thần linh, cầu mong mưa thuận gió hòa, bản làng bình an.

• Nghi thức:

  • Người dân cùng nhau dâng lễ vật: gà, xôi, rượu, hoa quả.

  • Cấm kỵ chặt phá rừng, săn bắt trong khu vực rừng thiêng.

• Hoạt động:

  • Sau nghi lễ là phần hội với các điệu múa tập thể, hát đối đáp.

  • Người Giáy nhắc nhở nhau bảo vệ rừng, giữ nguồn nước.

2.4. Lễ hội cầu an – cầu mùa

• Thường tổ chức ở quy mô gia đình hoặc dòng họ.

• Có lễ cúng tổ tiên, thần linh để cầu sức khỏe, mùa màng, gia súc không bị dịch bệnh.

• Điểm nhấn là các bài hát Then, hát dân ca đặc trưng của người Giáy.

2.5. Các lễ hội gắn với vòng đời

Ngoài lễ hội cộng đồng, người Giáy còn tổ chức nhiều nghi lễ liên quan đến vòng đời: lễ đầy tháng, lễ cưới, lễ mừng thọ… Đây cũng là dịp để cộng đồng sum họp, vui chơi, ăn uống và ca hát.

3. Những nét đặc sắc trong lễ hội của người Giáy

3.1. Không gian lễ hội

• Lễ hội thường diễn ra tại sân đình, bãi đất rộng, hoặc nương rẫy – nơi gắn bó trực tiếp với đời sống sản xuất.

• Không gian mở, ai cũng có thể tham gia, thể hiện tính cộng đồng mạnh mẽ.

3.2. Âm nhạc – vũ điệu

• Khèn, trống, sáo, đàn tính là nhạc cụ phổ biến.

• Điệu múa vòng tròn, múa khèn tái hiện cảnh lao động và ước vọng phồn thực.

• Lời hát giao duyên thường mang tính chất ứng tác, giàu cảm xúc.

3.3. Ẩm thực trong lễ hội

• Người Giáy thường chuẩn bị rượu ngô, xôi ngũ sắc, bánh chưng gù, thịt lợn, gà đen…

• Món ăn không chỉ để cúng mà còn để chia sẻ, gắn kết tình cảm cộng đồng.

3.4. Giá trị cố kết cộng đồng

• Lễ hội là nơi người dân cùng nhau góp công, góp của.

• Qua lễ hội, tinh thần đoàn kết, tương trợ lẫn nhau càng được củng cố.

4. Trải nghiệm của du khách khi tham gia lễ hội người Giáy ở Yên Minh

4.1. Chiêm ngưỡng nghi thức độc đáo

Du khách có thể chứng kiến những nghi lễ truyền thống còn nguyên sơ, mang đậm tính tâm linh.

4.2. Hòa mình vào không khí vui tươi

Tham gia trò chơi dân gian, thưởng thức những làn điệu dân ca, du khách sẽ có trải nghiệm khó quên.

4.3. Thưởng thức ẩm thực dân tộc

Nếm thử các món đặc sản ngay tại lễ hội giúp du khách hiểu hơn về văn hóa ẩm thực của người Giáy.

4.4. Cơ hội chụp ảnh, lưu giữ khoảnh khắc

Không gian lễ hội rực rỡ sắc màu từ trang phục, âm nhạc đến phong cảnh, là nguồn cảm hứng tuyệt vời cho du lịch trải nghiệm.

5. Giá trị bảo tồn văn hóa lễ hội của người Giáy

5.1. Ý nghĩa lịch sử – văn hóa

• Lễ hội phản ánh tín ngưỡng nông nghiệp lúa nước lâu đời.

• Góp phần giữ gìn bản sắc dân tộc giữa bối cảnh hội nhập.

5.2. Ý nghĩa xã hội

• Là cầu nối giữa các thế hệ, giúp con cháu hiểu cội nguồn.

• Góp phần phát triển du lịch cộng đồng, nâng cao đời sống người dân.

5.3. Thách thức bảo tồn

• Một số nghi lễ có nguy cơ mai một do lớp trẻ ít quan tâm.

• Sự tác động của du lịch thương mại hóa có thể làm mất đi tính nguyên gốc.

5.4. Giải pháp phát triển bền vững

• Gắn bảo tồn lễ hội với phát triển du lịch cộng đồng.

• Tăng cường truyền dạy dân ca, dân vũ, nghi lễ cho thế hệ trẻ.

• Hỗ trợ kinh phí, đào tạo cán bộ văn hóa địa phương.

6. Kinh nghiệm tham gia lễ hội người Giáy ở Yên Minh dành cho du khách

• Thời điểm lý tưởng: đi vào dịp sau Tết Nguyên Đán, mùa xuân.

• Chuẩn bị: quần áo thoải mái, có thể mang trang phục dân tộc để hòa nhập.

• Lưu ý ứng xử: tôn trọng không gian lễ hội, không chen lấn, không vi phạm cấm kỵ (chặt phá rừng thiêng, xâm phạm lễ vật).

• Kết hợp hành trình: có thể tham quan rừng thông Yên Minh, cao nguyên đá Đồng Văn, phố cổ Đồng Văn…

7. Di chuyển từ Hà Nội đến Hà Giang như thế nào?

Nếu di chuyển bằng xe khách tuyến Hà Nội - Hà Giang thì sẽ mất khoảng 6 – 7 tiếng. Đây là phương tiện phổ biến bởi mức giá phải chăng, an toàn và phù hợp với đa số du khách.

Một số nhà xe được nhiều bạn chọn như xe Quang Giang, xe Ngọc Cường, xe Ngọc Sơn,  nhà xe Bằng Phấn, xe Quang Đạo, xe Quang Nghị, xe Đăng Quang, xe Vĩnh Thiện hay xe Quang Tuyến. Các hãng xe có xe giường nằm và ghế ngồi cho du khách lựa chọn. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm xe limousine ít chỗ, riêng tư hơn. Tuy nhiên nếu bạn say xe thì nên cân nhắc nhé vì thường các bác tài xe khách thường chạy khá "lụa" chứ không êm như bác tài theo tour Hà Giang suốt chuyến đâu. Thêm nữa là sau khi đến thành phố Hà Giang bạn sẽ phải chuyển sang xe khách khác hoặc tự thuê xe máy. 

Xem thêm: Vé xe Hà Nội Hà Giang

Nếu bạn đi theo nhóm, gia đình thì có thể lựa chọn thuê xe du lịch loại 4 chỗ, 7 chỗ ,16 chỗ. Trong đó, thuê xe du lịch 16 chỗ là tốt nhất vì chỗ ngồi thoải mái hơn hẳn và lái xe thông thạo đường hơn, nhất là đường đi Sapa khá dài và quanh co, dễ gây mệt mỏi.

Xem thêm: Cho thuê xe Ô tô du lịch 16 chỗ Hà Giang và trên Toàn Quốc

Khi xe đã cập bến xe Hà Giang, du khách tiếp tục di chuyển đến Quản Bạ Hà Giang bằng cách thuê xe máy. Tại Hà Giang cho thuê chủ yếu hai loại xe số và xe tay gôn phù hợp với địa hình đồi núi. Mức giá thuê xe dao động 150.000đ – 200.000đ/ xe. 

Xem thêm: Dịch vụ thuê xe máy hà giang

Văn hóa lễ hội của người Giáy ở Yên Minh – Hà Giang là một di sản quý báu, phản ánh sự gắn bó mật thiết giữa con người với thiên nhiên, giữa cá nhân với cộng đồng. Tham gia lễ hội không chỉ giúp du khách hiểu hơn về đời sống tinh thần của đồng bào dân tộc thiểu số, mà còn góp phần lan tỏa, bảo tồn những giá trị văn hóa độc đáo.

Nếu bạn có dịp đến Hà Giang vào mùa xuân, hãy ghé Yên Minh để hòa mình vào không khí rộn ràng của những lễ hội truyền thống – nơi mà mỗi điệu múa, lời hát, mâm cỗ đều thấm đượm tình người và tình đất.