Hà Giang – mảnh đất cao nguyên đá hùng vĩ không chỉ hấp dẫn bởi cảnh quan thiên nhiên hoang sơ mà còn là nơi lưu giữ kho tàng văn hóa đa dạng của 19 dân tộc thiểu số. Trong đó, người Pà Thẻn ở Hà Giang nổi bật với những nét văn hóa độc đáo, tín ngưỡng huyền bí và các lễ hội truyền thống đặc sắc. Khám phá đời sống tinh thần và phong tục tập quán của người Pà Thẻn không chỉ giúp du khách hiểu hơn về bản sắc văn hóa nơi địa đầu Tổ quốc mà còn mở ra hành trình trải nghiệm đầy thú vị. Hãy cùng Vé xe Hà Giang Khám Phá Văn Hóa Của Người Pà Thẻn Ở Hà Giang – Vẻ Đẹp Bí Ẩn Giữa Núi Rừng Đông Bắc nhé!

1. Người Pà Thẻn ở Hà Giang – Tộc người ít dân nhưng giàu bản sắc

1.1. Người Pà Thẻn Hà Giang sinh sống ở đâu?

Người Pà Thẻn là một trong 54 dân tộc anh em tại Việt Nam, nhưng số lượng không nhiều, chủ yếu sinh sống tập trung ở hai tỉnh Hà Giang và Tuyên Quang. Tại Hà Giang, người Pà Thẻn cư trú đông nhất ở huyện Quang Bình, xen kẽ ở Bắc Quang và một số xã vùng lân cận. Tộc người này tự gọi mình là Pà Hưng, một số dân tộc anh em khác thì gọi là Pà Thẻn là Mèo Lài, Mèo Hoa, hoặc Mèo Dỏ. Còn trong những thư tịch cổ xưa thì người Pà Thẻn được nhắc đến với tên gọi Bát tiên tộc, các học giả người Pháp lại gọi tộc người này là Mán Pa Seng hay Mán Pa Teng. Họ cũng xếp dân tộc Pà Thẻn vào nhóm Mãn cùng người Cao Lan, Sán Chỉ, Sán Dìu, cùng thuộc ngữ hệ Hmông - Dao.

Người Pà Thẻn ở Hà Giang được biết đến là tộc người lâu đời với văn hóa cộng đồng gắn kết và bền chặt

Dân tộc Pà Thẻn ở Hà Giang hiện nay có khoảng trên 6000 người, cư trú tập trung tại các huyện Quang Bình, Bắc Quang, Xín Mần và Hoàng Su Phì. Trong đó tập trung đông nhất là ở huyện Quang Bình.

Họ thường sống quần tụ thành bản, chọn những nơi có đất đai màu mỡ, nguồn nước dồi dào để canh tác nương rẫy. Đặc điểm nổi bật của cộng đồng này là sự gắn bó chặt chẽ trong sinh hoạt cộng đồng và tinh thần tôn trọng thiên nhiên – coi núi rừng, đất trời là cội nguồn của sự sống.

Dù số lượng dân cư ít, người Pà Thẻn vẫn giữ được bản sắc văn hóa riêng biệt, từ ngôn ngữ, tín ngưỡng đến phong tục cưới hỏi, lễ hội. Đặc biệt, nghi lễ nhảy lửa đã trở thành biểu tượng văn hóa nổi bật của họ, thu hút sự quan tâm của các nhà nghiên cứu và du khách.

Xem thêm: Hướng dẫn di chuyển từ Hà Nội - Hà Giang chi tiết nhất năm 2025

1.2 Truyền thuyết về người người Pà Thẻn ở Hà Giang

Theo truyền thuyết xưa mà các thế hệ người Pà Thẻn truyền lại rằng trước kia tổ tiên của họ ở vùng Than Lò của Trung Quốc, được biết đến là dân tộc Húng Dao hoặc là Thầu Dao. Người Pà Thẻn di cư vào địa phận nước ta khoảng từ 200 đến 300 năm trước, cùng lúc với các nhóm người Dao khác. 

Những cô gái Pà Thẻn trong trang phục truyền thống rực rỡ màu sắc

Câu chuyện kể về quá trình tổ tiên người Pà Thẻn vượt biển để di cư đến Việt Nam vẫn được các vị bô lão nhắc đến cho các thế hệ trẻ. Căn cứ vào địa bàn cư trú thì tộc người này chia ra làm ba vùng. Vùng thứ nhất gồm các xã Lĩnh Phú (Chiêm Hoá) và Trung Sơn (Yên Sơn) sống xen kẽ và ảnh hưởng từ sinh hoạt, văn hoá, xã hội cho đến trang phục, nhà ở từ dân tộc Tày. Vùng thứ hai bao gồm các xã Hữu Sản, Bắc Quang và Hồng Quang thuộc huyện Chiêm Hóa, nơi mà người Pà Thẻn sống rải rác xen lẫn với cộng đồng người Dao, người Tày và người Thuỷ. Vùng thứ ba ở những xã Tân Sinh, Tân Lập, Yên Bình phía tả ngạn sông Gâm huyện Bắc Quang, nơi mà tộc người Pà Thẻn sống tập trung nên vẫn giữ được những nét văn hoá và phong tục tập quán lâu đời và nguyên vẹn.

Có thể bạn quan tâm: du học Hàn Quốc, lịch thi topik 2025, du học thạc sĩ Hàn Quốc

2. Ngôn ngữ và đời sống thường ngày của người Pà Thẻn - Hà Giang

2.1. Ngôn ngữ của người Pà Thẻn

Người Pà Thẻn có ngôn ngữ riêng, thuộc nhóm ngôn ngữ Hmông - Dao. Tuy nhiên, do sự giao lưu văn hóa lâu dài, hiện nay nhiều người Pà Thẻn sử dụng song song cả tiếng Pà Thẻn và tiếng Kinh hoặc các ngôn ngữ lân cận.

2.2. Đời sống thường ngày của người Pà Thẻn

Về đời sống, người Pà Thẻn chủ yếu dựa vào nông nghiệp nương rẫy: trồng lúa, ngô, sắn, cây ăn quả và chăn nuôi gia súc. Trong sản xuất, họ vẫn duy trì nhiều tập quán truyền thống như phát rẫy, làm đất bằng công cụ thủ công, trồng xen canh để tận dụng đất đai.

Những căn nhà sàn hoặc nhà nửa sàn nửa đất của người Pà Thẻn thường đơn sơ nhưng hài hòa với thiên nhiên. Không gian sinh hoạt gia đình và cộng đồng luôn được gắn kết bằng tình làng nghĩa xóm, tạo nên một cộng đồng bền chặt.

Để thấy nếp sống đặc trưng của người Pà Thẻn ở Hà Giang thì du khách nên đến làng văn hóa du lịch cộng đồng thôn My Bắc, xã Tân Bắc, huyện Quang Bình. Nơi đây là địa bàn cư trú của 100% dân tộc Pà Thẻn với những nếp sống đặc trưng và màu sắc văn hóa riêng biệt. Tại đây du khách sẽ được ngắm nhìn những cô gái Pà Thẻn trong các bộ trang phục truyền thống rực rỡ, đôi tay thoăn thoắt bên khung cửi dệt nên những tấm thổ cẩm tinh xảo.

Những cô gái người Pà Thẻn ở Hà Giang từ nhỏ đã được chỉ dạy về nghề dệt vải 

2.3. Trang phục truyền thống của người Pà Thẻn

Trang phục truyền thống của người Pà Thẻn mang đậm sắc màu tươi sáng, phản ánh tinh thần lạc quan và niềm tin vào sự phồn vinh.

• Phụ nữ Pà Thẻn thường mặc áo dài xẻ ngực, viền thêu hoa văn rực rỡ. Váy có nhiều nếp gấp nhỏ, màu đỏ và đen chủ đạo, đi kèm với khăn đội đầu trang trí bằng tua chỉ sặc sỡ.

• Nam giới Pà Thẻn mặc áo chàm dài, quần ống đứng, đơn giản hơn nhưng vẫn có những chi tiết hoa văn tinh tế ở cổ và tay áo.

Trang phục truyền thống của tộc người này sở hữu nét biệt ở giá trị thẩm mỹ cao khi được kết hợp giữa rất nhiều màu sắc và những hoa văn độc đáo. Trang phục của mỗi người sẽ khác nhau do phần hoa văn đa dạng, thể hiện sự khéo léo của những người phụ nữ Pà Thẻn.

Xuất phát từ quan niệm coi màu đỏ là màu của lửa, của ánh sáng, đại diện cho thần lửa linh thiêng nhất nên người phụ nữ Pà Thẻn chọn sắc đỏ là màu chủ đạo trên trang phục. Cùng với đó là kết hợp xen kẽ những hoa văn trắng, đen, xanh, vàng tạo nên một tổng thể rực rỡ nhưng vẫn hài hòa. Khi kết hợp với những loại trang sức như vòng bạc, cặp ba lá, khăn vấn đầu thì sẽ càng tôn lên vẻ đẹp dịu dàng, nhẹ nhàng và khéo léo của những người phụ nữ.

Những trang phục phụ nữ Pà Thẻn mặc trên người đều được chính bàn tay khéo léo của họ dệt nên

Trang phục không chỉ là yếu tố thẩm mỹ mà còn thể hiện rõ nét sự khéo léo, tài hoa trong thêu thùa của phụ nữ Pà Thẻn. Ngày nay, trong những dịp lễ hội, bộ trang phục truyền thống vẫn được gìn giữ và trở thành niềm tự hào văn hóa.

Xem thêm: Người Phù Lá ở Hoàng Su Phì – Hà Giang: Nét đẹp văn hóa độc đáo giữa núi rừng Tây Bắc

3. Những lễ hội và tập tục tiêu biểu cho văn hóa của người Pà Thẻn

3.1. Lễ hội nhảy lửa

Người Pà Thẻn ở Hà Giang định kỳ tổ chức lễ hội nhảy lửa với ý nghĩa thiêng liêng, độc đáo và huyền bí. Thời gian tổ chức sẽ vào ngày 16/10 âm lịch, xuyên suốt đến 15/1 âm lịch năm sau. Người Pà Thẻn luôn có niềm tin rằng xung quanh họ sẽ có các vị thần che chở, bảo vệ để họ vượt qua nguy hiểm, hoạn nạn. Trong đó vị thần tối cao nhất được tôn thờ là thần lửa, chính vì vậy mới tổ chức lễ hội nhảy lửa để tất cả người dân thể hiện lòng thành kính với thần.

Lễ hội Nhảy Lửa là đặc trưng văn hóa của người Pà Thẻn ở Hà Giang

Đầu tiên thầy cúng sẽ thực hiện làm lễ xin thổ công, thổ địa để được cho phép tổ chức nhảy lửa. Sau đó một đống lửa to sẽ được đốt lên, cho đến khi phần than đã cháy rực hồng thì thầy cúng sẽ điều khiển các thành viên lần lượt ngồi trước mặt mình để tiếp nhận sức mạnh và nhảy vào ngọn lửa đập than bắn tung tóe. Tiếng hò reo cổ vũ của cả người dân địa phương và khách du lịch sẽ tiếp thêm sức mạnh cho những người tham gia.

Hình ảnh rực rỡ trong những lễ hội Nhảy Lửa của người dân Pà Thẻn

Với giá trị văn hóa lâu đời cùng ý nghĩa to lớn trong tín ngưỡng nên năm 2013 Lễ hội Nhảy Lửa của người Pà Thẻn đã được Bộ Văn hóa, Du lịch công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia. Đồng thời lễ hội này cũng trở thành điểm nhấn cho du lịch Hà Giang, thu hút thêm đông đảo lượng khách du lịch. 

Xem thêm: Khám Phá Văn Hóa Truyền Thống Người Lô Lô Hà Giang – Bức Tranh Sắc Màu Giữa Cao Nguyên Đá

3.2. Lễ hội Kéo Chày

Lễ hội Kéo chày của người Pà Thẻn ở Hà Giang cũng là một trong các lễ hội thể hiện sự gắn kết cộng đồng, là dịp để người dân trong bản cùng nhau vui đùa, ăn mừng sau mùa vụ bội thu. Đồng thời cũng gửi gắm cầu mong sẽ được thần linh ban phước để dân làng ấm no, mưa thuận gió hòa, gia đình êm ấm.

Trước khi khai hội, người thầy cúng sẽ dùng một chiếc chày làm bằng gỗ hoặc vầu, có đường kính khoảng 10cm, dài từ 2,5 - 3m. Sau đó, thầy sẽ cầm chiếc chày xoay đi xoay lại mấy vòng và niệm thần chú.

Quá trình cúng thần trước khi khai mạc các lễ hội truyền thống của người Pà Thẻn

Sau đó sẽ chọn ra hai thanh niên người Pà Thẻn trai tráng khỏe mạnh để ôm chặt chày ở tư thế đứng đối mặt vào nhau. Hai người tiếp tục xoay chày, người thầy cúng sẽ đọc thần chú, rồi như có phép thuật xảy ra thì chiếc chày sẽ tự xoay và nâng rời khỏi mặt đất. Cho dù hai thanh niên có gia sức kéo chày trở lại mặt đất thì cũng không thể kéo được. Lúc này hàng chục thanh niên người Pà Thẻn sẽ ùa vào cùng nhau kéo chày xuống nhưng cũng không thể nào kéo nổi. Chỉ khi nào có một người bịt tay vào đầu trên hoặc đầu dưới của chiếc chày thì mới có thể kéo nó xuống chạm đất, cũng đánh dấu kết thúc lễ hội.

3.3. Tập tục cưới hỏi của người Pa Péo

Về tập tục cưới hỏi, người Pà Thẻn ở Hà Giang cũng rất chú trọng việc để trai gái tự do tìm hiểu. Nếu cảm thấy hợp nhau thì sẽ thông báo cho gia đình hai bên để tổ chức. Tuy nhiên tục lệ ăn hỏi của dân tộc này khá phức tạp khi phải trải qua ba hoặc bốn lần hai gia đình gặp mặt mới có thể tiến đến đám cưới.

Nhà trai đưa lễ hỏi qua dạm ngõ nhà gái

Trước khi nhà trai qua rước cô dâu thì đêm hôm trước nhà gái sẽ tổ chức một đêm cúng cắt họ. Hôm sau nhà trai qua cũng phải cúng nhập dâu hợp nhất hai người. Cô dâu sẽ dùng khăn che mặt và ngồi im một chỗ cho tới buổi tối động phòng đi ngủ mới được phép bỏ khăn ra. 

Về tập tục chung sống, người Pà Thẻn có truyền thống sống chung thủy một vợ một chồng từ thời xa xưa. Họ đã có một lời nguyện thề rằng một khi đã về làm vợ chồng thì sẽ gắn kết mãi mãi, do đó từ xưa đến nay người Pà Thẻn đều không được phép ly hôn dù hai vợ chồng xích mích hay có vấn đề phát sinh.

Đôi vợ chồng trẻ chuẩn bị cử hành đám cưới

4. Kho tàng văn hóa dân gian

Người Pà Thẻn sở hữu một kho tàng văn hóa dân gian phong phú:

• Dân ca Pà Thẻn: với giai điệu mượt mà, thường gắn liền với tình yêu đôi lứa, ca ngợi thiên nhiên, lao động.

• Truyện cổ, truyền thuyết: phản ánh niềm tin vào thế giới thần linh, giải thích sự hình thành núi sông, phong tục.

• Nghệ thuật múa hát: thường xuất hiện trong các dịp lễ hội, mang tính cộng đồng cao.

Đặc biệt, dân ca Pà Thẻn thường được hát đối đáp giữa nam và nữ, thể hiện sự dí dỏm, tinh tế và tình cảm sâu sắc của người dân.

Xem thêm: Khám phá văn hóa lễ hội của người Giáy ở Yên Minh - Hà Giang

5. Người Pà Thẻn trong đời sống hiện đại

Ngày nay, dù chịu nhiều tác động của quá trình hội nhập, người Pà Thẻn vẫn cố gắng bảo tồn văn hóa truyền thống. Các lớp dạy thêu, hát dân ca, tổ chức lễ hội được duy trì thường xuyên.

Đặc biệt, Hà Giang đang thúc đẩy du lịch cộng đồng, đưa những giá trị văn hóa Pà Thẻn vào phát triển du lịch bền vững. Du khách có thể trải nghiệm mặc trang phục truyền thống, tham gia lễ hội nhảy lửa, thưởng thức các món ăn đặc sản và lắng nghe những câu chuyện dân gian ngay tại bản làng.

6. Ẩm thực của người Pà Thẻn

Ẩm thực của người Pà Thẻn mang đậm hương vị núi rừng:

• Các món ăn từ gạo nếp, ngô, sắn – sản phẩm đặc trưng từ nương rẫy.

• Thịt lợn, gà, cá suối thường được chế biến theo kiểu nướng, hấp, hoặc gác bếp để bảo quản lâu dài.

• Các loại rượu ngô, rượu men lá truyền thống mang hương vị ấm nồng, gắn kết cộng đồng trong các dịp lễ hội.

Ẩm thực không chỉ đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng mà còn phản ánh tập quán sinh hoạt và sự sáng tạo trong cuộc sống thường ngày.

7. Du lịch văn hóa Pà Thẻn ở Hà Giang

Với những giá trị độc đáo, người Pà Thẻn đã và đang trở thành điểm nhấn trong bản đồ du lịch Hà Giang. Nhiều du khách trong và ngoài nước tìm đến các bản Pà Thẻn để trải nghiệm:

• Tham dự lễ nhảy lửa mùa đông.

• Nghe dân ca, học thêu thùa truyền thống.

• Thưởng thức ẩm thực bản địa.

• Trải nghiệm đời sống cộng đồng.

Điều này không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho người dân mà còn góp phần bảo tồn bản sắc văn hóa cho thế hệ sau.

8. Di chuyển từ Hà Nội đến Hà Giang như thế nào?

Nếu di chuyển bằng xe khách tuyến Hà Nội - Hà Giang thì sẽ mất khoảng 6 – 7 tiếng. Đây là phương tiện phổ biến bởi mức giá phải chăng, an toàn và phù hợp với đa số du khách.

Một số nhà xe được nhiều bạn chọn như xe Quang Giang, xe Ngọc Cường, xe Ngọc Sơn,  nhà xe Bằng Phấn, xe Quang Đạo, xe Quang Nghị, xe Đăng Quang, xe Vĩnh Thiện hay xe Quang Tuyến. Các hãng xe có xe giường nằm và ghế ngồi cho du khách lựa chọn. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm xe limousine ít chỗ, riêng tư hơn. Tuy nhiên nếu bạn say xe thì nên cân nhắc nhé vì thường các bác tài xe khách thường chạy khá "lụa" chứ không êm như bác tài theo tour Hà Giang suốt chuyến đâu. Thêm nữa là sau khi đến thành phố Hà Giang bạn sẽ phải chuyển sang xe khách khác hoặc tự thuê xe máy. 

Xem thêm: Vé xe Hà Nội Hà Giang

Nếu bạn đi theo nhóm, gia đình thì có thể lựa chọn thuê xe du lịch loại 4 chỗ, 7 chỗ ,16 chỗ. Trong đó, thuê xe du lịch 16 chỗ là tốt nhất vì chỗ ngồi thoải mái hơn hẳn và lái xe thông thạo đường hơn, nhất là đường đi Sapa khá dài và quanh co, dễ gây mệt mỏi.

Xem thêm: Cho thuê xe Ô tô du lịch 16 chỗ Hà Giang và trên Toàn Quốc

Khi xe đã cập bến xe Hà Giang, du khách tiếp tục di chuyển đến Quản Bạ Hà Giang bằng cách thuê xe máy. Tại Hà Giang cho thuê chủ yếu hai loại xe số và xe tay gôn phù hợp với địa hình đồi núi. Mức giá thuê xe dao động 150.000đ – 200.000đ/ xe. 

Xem thêm: Dịch vụ thuê xe máy hà giang

Người Pà Thẻn ở Hà Giang là minh chứng sống động cho sự đa dạng và phong phú của văn hóa Việt Nam. Giữa núi rừng Đông Bắc hùng vĩ, họ đã gìn giữ và truyền lại những phong tục, lễ hội, tín ngưỡng mang đậm màu sắc huyền bí và thiêng liêng.

Khám phá văn hóa của người Pà Thẻn không chỉ giúp du khách hiểu hơn về đời sống tinh thần độc đáo của một cộng đồng ít người, mà còn cảm nhận được sức sống mãnh liệt của văn hóa truyền thống trong dòng chảy hiện đại. Đây chính là hành trình đáng nhớ trong chuyến đi Hà Giang – vùng đất cao nguyên đá đầy quyến rũ.