Giữa núi rừng Hà Giang hùng vĩ, lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ hiện lên như một nghi lễ trưởng thành linh thiêng và đậm đà bản sắc dân tộc. Đây là phong tục truyền thống lâu đời của người Dao Hà Giang, đánh dấu bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời mỗi người đàn ông – từ khi được tổ tiên và thần linh công nhận là người trưởng thành. Không chỉ mang giá trị tâm linh sâu sắc, lễ Cấp Sắc Hà Giang còn là nét đẹp văn hóa độc đáo thu hút du khách khắp nơi đến chiêm ngưỡng và trải nghiệm. Hãy cùng Vé xe Hà Giang khám phá ngay lễ hội độc đáo này nhé!

1. Giới thiệu về lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ Hà Giang

Giữa núi rừng hùng vĩ của vùng cực Bắc Việt Nam, lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ ở Hà Giang được xem là một trong những nghi lễ truyền thống linh thiêng và độc đáo nhất. Đây không chỉ là dấu mốc quan trọng trong đời mỗi người đàn ông Dao, mà còn phản ánh bản sắc văn hóa, tín ngưỡng, và triết lý sống sâu sắc của cộng đồng người Dao Đỏ nơi đây.

Từ bao đời nay, người Dao Đỏ Hà Giang luôn coi lễ Cấp Sắc (hay còn gọi là “lễ Tủ Cải”) là nghi lễ đánh dấu bước chuyển từ “người trần” thành “người trưởng thành trong đạo”, được trời đất và tổ tiên công nhận. Chỉ khi hoàn thành nghi lễ này, người đàn ông Dao mới được phép thực hiện các công việc tâm linh như cúng bái, cầu khấn hay tham gia vào các nghi thức cộng đồng.

Không chỉ mang giá trị tôn giáo, lễ hội Cấp Sắc còn là một kho tàng nghệ thuật dân gian sống động, kết hợp giữa âm nhạc, múa, trang phục truyền thống và tín ngưỡng bản địa đặc sắc.

Xem thêm: nhà xe quang nghị hà giang hà nội, xe khách hà nội hà giang, xe hà nội hà giang

1.1. Nguồn gốc của lễ hội Cấp sắc Hà Giang

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang hay còn gọi là lễ phong sắc, tự cải được xem là buổi lễ quan trọng trong cuộc đời của người đàn ông dân tộc Dao Đỏ. Là một trong những nghi lễ độc đáo ở thôn Nậm Đăm, huyện Quản Bạ, tỉnh Hà Giang, lễ hội Cấp sắc Hà Giang mang đậm những giá trị văn hóa độc đáo của người dân miền núi cao phía Bắc.

Mỗi lần tổ chức lễ hội Cấp sắc Hà Giang là một lần người dân nơi đây được dịp nghe lại nguồn gốc, xuất xứ của dân tộc mình từ xưa đến nay. Lễ hội tạo nên lòng tự hào dân tộc, ghi nhớ công lao to lớn của tổ tiên. Đồng thời cũng biểu hiện một trình độ thẩm mỹ cao với rất nhiều tranh vẽ, hình cắt giấy trang trí được sử dụng xuyên suốt buổi lễ.

Đây chính là nét văn hóa điển hình trong đời sống tinh thần của đồng bào Dao Đỏ. Góp phần làm phong phú thêm nền văn hóa đa dạng cũng như mang tính giáo dục rất lớn cho đất nước ta. Nếu bạn có dịp ghé đến mảnh đất Hà Giang, đừng bỏ lỡ cơ hội chiêm ngưỡng nét đặc sắc của buổi lễ này nhé!

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang là buổi lễ quan trọng trong cuộc đời của người đàn ông dân tộc Dao Đỏ

Xem thêm: nhà xe quang nghị hà giang hà nội, xe khách hà nội hà giang, xe hà nội hà giang

1.2. Mục đích của lễ hội

Mục đích của lễ hội Cấp sắc Hà Giang chính là chuyển giao từ giai đoạn trẻ con nên người đàn ông trưởng thành. Đối với dân tộc Dao Đỏ, dù cho còn ít tuổi nhưng nếu đã trải qua được lễ cấp sắc thì người đó vẫn được phép tham dự, bàn bạc những công việc của làng bản, của dòng họ. Tuy nhiên nếu người đàn ông cao tuổi vẫn chưa trải qua lễ cấp sắc thì vẫn bị xem như là chưa trưởng thành.

Ở dân tộc Dao Đỏ, các bé trai chỉ từ 12, 13 tuổi đã phải nhận thức được vai trò và trách nhiệm của người đàn ông đối với gia đình, dòng họ, làng bản. Trẻ em tại đây được dạy dỗ rất cẩn thận, chu đáo nhưng cũng không kém phần nghiêm khắc.

Lễ hội cấp sắc chính là lễ nghi khẳng định sự trưởng thành của người con trai. Để có thể tham dự lễ cấp sắc bản thân người đó phải nỗ lực thể hiện cho gia đình và dòng họ thấy được sự cố gắng và đồng ý thì mới được tổ chức buổi lễ.

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang mang đậm những giá trị văn hóa độc đáo của người dân miền núi cao phía Bắc

Xem thêm: xe Hà Nội Hà Giang, xe Hà Giang Hà Nội, xe khách hà nội hà giang

1.3. Ý nghĩa của lễ hội

Một trong những điểm tạo nên giá trị của nghi lễ này chính là lời răng dạy. Không chỉ là một lễ nghi bình thường, lễ hội Cấp sắc Hà Giang còn mang ý nghĩa hướng tới việc thiện, không làm điều ác, tôn trọng người thầy, biết ơn nghĩa sinh thành của cha mẹ cũng như có lòng vị tha, không phản bội, không lừa gạt...

Trước sự chứng giám của thần linh, trời đất, tổ tiên và cả dòng tộc, những điều giáo huấn trong lễ hội này được ghi lại bằng văn bản. Một bản đốt tại lễ cấp sắc và một bản giao lại để người được cấp sắc lưu giữ suốt đời. Với ý nghĩa giáo dục lớn, lễ hội cấp sắc Hà Giang góp phần xây dựng nền văn hóa tiên tiến. Thể hiện sự tín nghĩa trước sau như một trong văn hóa cộng đồng người dân tộc Dao Đỏ.

Lễ hội mang ý nghĩa hướng đến những việc thiện, tuyệt đối không làm điều ác. Ảnh: Photo tour PYS Travel

1.4. Thời gian và địa điểm tổ chức lễ hội Cấp Sắc Hà Giang

Thông thường, lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ Hà Giang được tổ chức vào mùa đông – thời điểm nông nhàn, từ tháng 11 đến tháng 2 âm lịch. Đây là khi người dân đã thu hoạch xong mùa vụ, có thời gian chuẩn bị lễ vật và tổ chức lễ hội trong không khí rộn ràng, vui tươi.

Lễ Cấp Sắc được tổ chức tại nhà của người được làm lễ, nhưng không chỉ là việc riêng của một gia đình. Đó là sự kiện văn hóa lớn của cả bản, nơi bà con hàng xóm, họ hàng và bạn bè từ các bản khác cùng đến chia vui, giúp đỡ.

Một lễ Cấp Sắc có thể kéo dài từ 3 đến 7 ngày, tùy theo điều kiện kinh tế và cấp bậc được sắc phong. Có ba cấp độ chính:

• Lễ Cấp Sắc 3 đèn: dành cho người mới nhập đạo.
• Lễ Cấp Sắc 7 đèn: cho người đã có vai trò trong cộng đồng.
• Lễ Cấp Sắc 12 đèn: cao nhất, dành cho những người có thể làm thầy cúng, dẫn dắt nghi lễ cho người khác.

Lễ hội Cấp sắc Hà Giang thường được tổ chức vào những ngày cuối năm hoặc đầu năm mới. Ảnh: Photo tour PYS Travel

2. Lễ hội Cấp sắc Hà Giang có gì thú vị?

2.1. Phần lễ

Trong vòng 3 ngày diễn ra lễ hội Cấp sắc Hà Giang, các thầy cúng phải tẩy uế xong mới đánh trống mời tổ tiên về dự làm lễ khai đàn. Việc này nhằm báo cho tổ tiên biết lý do của buổi lễ cũng như xin phép tổ chức làm lễ cấp sắc và phù hộ cho gia đình của những đứa trẻ trưởng thành. Ngày được chọn làm lễ được cả dòng họ bàn bạc, lựa chọn rất kỹ.

Mỗi một đợt tổ chức cho tối đa 13 người từ độ tuổi 12 đến 30, nếu ít hơn thì phải theo số lẻ. Mỗi một lễ cấp sắc phải có 6, 7 thầy cúng đảm nhiệm các nhiệm vụ và nghi lễ lớn nhỏ khác nhau như Lễ đội đèn, lễ giữ cây đèn, lễ hạ đèn, lễ giao binh, lễ trình Ngọc Hoàng, lễ cấp bản sắc, lễ tạ ơn ma tổ tiên và thần thánh…

Trước khi hành lễ đều phải cúng ma ở bàn thờ tổ tiên nhà mình để xin sự phù hộ và giúp đỡ. Trong lễ trình diện, gia chủ mổ lợn để tế lễ tổ tiên. Sau khi xong lễ trình diện sẽ đến lễ hạ đèn. Người được cấp sắc ăn mặc chỉnh tề ngồi trước bàn thờ, hai tay giữ một cây tre cây nứa ngang vai có đục và xuyên thanh ngang dài vừa tầm vai để thầy đốt đèn, đặt nến làm lễ.

Tại nơi hành lễ luôn phải treo tranh Ngọc Hoàng và các vị thần thánh của người Dao. Khi hành lễ các thầy cúng thực hiện rất nhiều bài cúng, múa điệu bộ phép thuật theo sách cấp sắc. Người được cắp sắc lẫn người vợ cũng phải thực hiện theo nhiều nghi lễ. Người thụ lễ được cấp đạo sắc với 10 điều cấm và 10 điều nguyện. Cũng như được cấp pháp danh và ghi tên âm vào trong đó để khi mất có thể về được với tổ tiên.

Lễ cấp sắc có nhiều bậc. Bậc đầu tiên sẽ được cấp 3 đèn vàng và 36 binh mã. Đây là nghi thức thông thường được diễn ra trong giai cấp sắc của người Dao đỏ. Trong khi đó bậc hai được cấp 7 đèn và 72 binh mã. Cuối cùng là được cấp 12 đèn và 120 binh mã. Sau khi cấp sắc, người đàn ông có quyền được làm thầy cúng.

Ngày xưa, lễ cấp sắc trong gia đình được tuân thủ từ trên xuống dưới và khá tốn kém dao động từ 7 đến 20 triệu. Tuy nhiên ngày nay nhiều bản người Dao đã cho phép anh em trong nhà hoặc họ hàng gần nhau có thể tổ chức lễ cấp sắc cùng một lúc, không kể lớn bé, già trẻ. Mỗi họ hàng tới dự phải mang theo rượu, tiền cũng như giúp đỡ mỗi người một tay để chuẩn bị cho buổi lễ được diễn ra một cách chu đáo nhất.

Mỗi một lễ cấp sắc phải có 6, 7 thầy cúng đảm nhiệm các nhiệm vụ và nghi lễ lớn nhỏ khác nhau. Ảnh: Photo tour PYS Travel

2.2. Phần hội

Ban đêm chính là lúc phần lễ và phần hội cùng diễn ra sau khi hoàn thành hết các nghi lễ. Người dân trong thôn sẽ cùng nhau kéo đến kín rạp nhà gia chủ ăn uống đến tận sáng. Có thể vừa cúng, vừa múa kiếm, gõ nhịp trống cũng như cất tiếng hát vang lên tạo bầu không khí nhộn nhịp, rộn ràng

Kết thúc nghi lễ các thầy múa sẽ dâng rượu, lễ vật và nhảy múa ba vòng ở ngoài sân nhằm cảm tạ thần linh đã giúp đỡ tổ chức lễ thành công. Vào ngày tết Âm hằng năm, trò được thầy cúng tổ chức lễ hội cấp sắc phải mang giấy cúng, thịt lợn và một con gà đến tạ ơn nhằm thể hiện sự tín nghĩa, trước sau như một trong văn hóa cộng đồng.

Với ý nghĩa giáo dục to lớn, lễ hội Cấp sách Hà Giang chính là một bước ngoặt trong cuộc đời của mỗi đứa trẻ. Đây là một trong những nghi lễ quan trọng của đồng bào dân tộc Dao Đỏ, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc vùng núi phía Bắc của tổ quốc.

Kết thúc nghi lễ các thầy múa sẽ dâng rượu, lễ vật và nhảy múa ba vòng ở ngoài sân nhằm cảm tạ thần linh. Ảnh: Photo tour PYS Travel

3. Quá trình chuẩn bị cho lễ Cấp Sắc

Để tổ chức được lễ Cấp Sắc, gia đình phải chuẩn bị kỹ lưỡng trong nhiều tháng, thậm chí cả năm.
Những việc quan trọng gồm:

3.1. Chọn ngày lành tháng tốt

Người Dao Đỏ rất coi trọng việc xem ngày, xem hướng. Thầy cúng sẽ là người quyết định ngày tổ chức phù hợp với tuổi của người được cấp sắc, tránh những ngày xung khắc để đảm bảo lễ diễn ra suôn sẻ.

3.2. Chuẩn bị lễ vật

Lễ vật thường bao gồm:

• Gà, lợn, rượu, gạo nếp, bánh chưng gù.
• Tranh vẽ thần linh, giấy cúng, hương, nến.
• Bộ trang phục truyền thống cho người được cấp sắc và cho các thầy cúng.

Đặc biệt, người Dao Đỏ có tục làm “ngựa giấy” và “thuyền giấy” để tiễn tiểu hồn của người được cấp sắc đi chu du, rồi gọi về cùng với ánh sáng linh thiêng của trời đất.

3.3. Mời thầy cúng

Đội ngũ thầy cúng (thường từ 7–12 người) sẽ là trung tâm của buổi lễ, dẫn dắt toàn bộ nghi thức. Họ vừa đọc kinh, vừa múa, vừa thực hiện các nghi lễ truyền thống trong không khí trang nghiêm.

4. Các nghi lễ chính trong lễ Cấp Sắc của người Dao Đỏ

Một buổi lễ Cấp Sắc có thể chia thành nhiều phần, mỗi phần đều có ý nghĩa biểu tượng sâu sắc.

4.1. Lễ mời thần linh

Thầy cúng thắp hương, khấn mời 36 vị thần và tổ tiên về chứng giám cho lễ. Đây là phần mở đầu trang nghiêm nhất, thể hiện lòng thành kính của con cháu.

4.2. Lễ đặt tên âm

Người được cấp sắc sẽ được ban cho một “tên âm”, tức là tên thiêng trong thế giới tâm linh. Từ đó, họ chính thức được tổ tiên công nhận, được “thần linh bảo hộ”.

4.3. Lễ đội mũ và cấp đèn

Phần này tượng trưng cho việc nhận ánh sáng trí tuệ và đạo đức.
Người được cấp sắc quỳ trước bàn thờ, được đội mũ, cầm nến hoặc đèn do thầy trao – biểu trưng cho ánh sáng dẫn đường trên con đường làm người thiện.

4.4. Lễ nhảy và múa cấp sắc

Các thầy cúng cùng người được cấp sắc múa những điệu múa cổ truyền trong tiếng trống, chiêng, và tù và vang vọng. Mỗi động tác múa đều mang ý nghĩa tâm linh: đuổi tà ma, mời tổ tiên, tẩy uế và ban phúc.

4.5. Lễ tạ ơn tổ tiên

Cuối cùng, gia chủ dâng lễ tạ trời đất, thần linh và tổ tiên. Người được cấp sắc chính thức được coi là người đàn ông trưởng thành trong đạo, có thể đảm nhiệm việc lớn của dòng họ, cộng đồng.

5. Trang phục và âm nhạc trong lễ hội Cấp Sắc

5.1. Trang phục truyền thống

Trong lễ Cấp Sắc, người Dao Đỏ khoác lên mình bộ trang phục thêu tay tinh xảo: áo đỏ viền đen, hoa văn cầu kỳ, khăn đội đầu trang trí tua rua và bạc trắng. Màu đỏ tượng trưng cho may mắn, quyền lực và sự bảo hộ của thần linh.

Người được cấp sắc còn mang theo thanh kiếm gỗ – biểu trưng cho sức mạnh và lòng dũng cảm của người đàn ông.

5.2. Âm nhạc nghi lễ

Âm thanh trong lễ Cấp Sắc là sự hòa quyện của tiếng trống, chiêng, thanh la, tù và và tiếng hát cúng. Mỗi nhịp điệu đều mang ý nghĩa tâm linh, dẫn dắt linh hồn đi qua các cõi giới, cầu phúc cho con người.

6. Giá trị văn hóa – tâm linh của lễ hội Cấp Sắc

6.1. Khẳng định bản sắc dân tộc

Lễ Cấp Sắc là minh chứng rõ rệt cho nền văn hóa đặc trưng của người Dao Đỏ Hà Giang, giúp họ gìn giữ truyền thống qua nhiều thế hệ.

6.2. Giáo dục đạo đức và nhân cách

Lễ Cấp Sắc không chỉ là nghi lễ tôn giáo mà còn là bài học làm người. Người được cấp sắc được nhắc nhở sống nhân hậu, trung thực, giúp đỡ cộng đồng và giữ gìn danh dự dòng họ.

6.3. Củng cố tinh thần cộng đồng

Trong những ngày lễ, cả bản làng cùng nhau chuẩn bị, hát múa, ăn uống. Đây là dịp gắn kết cộng đồng, tạo nên sức mạnh đoàn kết và niềm tự hào dân tộc.

6.4. Giá trị du lịch văn hóa

Ngày nay, lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ ở Hà Giang đã trở thành điểm đến du lịch văn hóa hấp dẫn, thu hút nhiều du khách trong và ngoài nước đến tìm hiểu, trải nghiệm và khám phá nét đẹp văn hóa nguyên sơ vùng cao.

7. Bảo tồn và phát huy lễ hội Cấp Sắc ở Hà Giang

Trước sự thay đổi của thời đại, nhiều nghi lễ truyền thống đang dần bị mai một. Tuy nhiên, chính quyền địa phương và cộng đồng người Dao Đỏ Hà Giang đã có nhiều nỗ lực trong việc bảo tồn lễ hội Cấp Sắc:

• Tổ chức phục dựng và trình diễn nghi lễ trong các lễ hội văn hóa du lịch Hà Giang.

• Đưa lễ Cấp Sắc vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia.

• Khuyến khích lớp trẻ người Dao tham gia học nghề thầy cúng, học múa nghi lễ, để duy trì phong tục.

Nhờ đó, lễ hội không chỉ được gìn giữ mà còn trở thành niềm tự hào và điểm nhấn văn hóa đặc trưng của du lịch Hà Giang.

8. Trải nghiệm lễ Cấp Sắc – Hành trình du lịch văn hóa đáng nhớ

Nếu bạn có dịp đến Hà Giang vào mùa đông, hãy thử một lần tham dự lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ.
Bạn sẽ được:

• Hòa mình trong không khí nghi lễ linh thiêng giữa núi rừng.
• Thưởng thức các món đặc sản như thắng cố, rượu ngô, bánh chưng gù.
• Ngắm nhìn những bộ trang phục rực rỡ và những điệu múa huyền bí.
• Cảm nhận tinh thần đoàn kết, lòng nhân hậu và đức tin của con người vùng cao.

Đây chắc chắn sẽ là một trải nghiệm khó quên trong hành trình khám phá văn hóa Hà Giang.

9. Di chuyển đến Hà Giang như thế nào?

Nếu di chuyển bằng xe khách tuyến Hà Nội - Hà Giang thì sẽ mất khoảng 6 – 7 tiếng. Đây là phương tiện phổ biến bởi mức giá phải chăng, an toàn và phù hợp với đa số du khách.

Một số nhà xe được nhiều bạn chọn như xe Quang Giang, xe Ngọc Cường, xe Ngọc Sơn,  nhà xe Bằng Phấn, xe Quang Đạo, xe Quang Nghị, xe Đăng Quang, xe Vĩnh Thiện hay xe Quang Tuyến. Các hãng xe có xe giường nằm và ghế ngồi cho du khách lựa chọn. Ngoài ra bạn cũng có thể tìm xe limousine ít chỗ, riêng tư hơn. Tuy nhiên nếu bạn say xe thì nên cân nhắc nhé vì thường các bác tài xe khách thường chạy khá "lụa" chứ không êm như bác tài theo tour Hà Giang suốt chuyến đâu. Thêm nữa là sau khi đến thành phố Hà Giang bạn sẽ phải chuyển sang xe khách khác hoặc tự thuê xe máy. 

Xem thêm: Vé xe Hà Nội Hà Giang

Nếu bạn đi theo nhóm, gia đình thì có thể lựa chọn thuê xe du lịch loại 4 chỗ, 7 chỗ ,16 chỗ. Trong đó, thuê xe du lịch 16 chỗ là tốt nhất vì chỗ ngồi thoải mái hơn hẳn và lái xe thông thạo đường hơn, nhất là đường đi Sapa khá dài và quanh co, dễ gây mệt mỏi.

Xem thêm: Cho thuê xe Ô tô du lịch 16 chỗ Hà Giang và trên Toàn Quốc

Khi xe đã cập bến xe Hà Giang, du khách tiếp tục di chuyển đến Quản Bạ Hà Giang bằng cách thuê xe máy. Tại Hà Giang cho thuê chủ yếu hai loại xe số và xe tay gôn phù hợp với địa hình đồi núi. Mức giá thuê xe dao động 150.000đ – 200.000đ/ xe. 

Xem thêm: Dịch vụ thuê xe máy hà giang

Lễ hội Cấp Sắc của người Dao Đỏ Hà Giang không chỉ là một nghi lễ tôn giáo, mà còn là di sản văn hóa quý giá phản ánh sâu sắc thế giới quan, nhân sinh quan và đạo đức sống của người Dao.
Giữa nhịp sống hiện đại, những nghi lễ như thế này chính là sợi dây nối quá khứ với hiện tại, giúp gìn giữ hồn cốt văn hóa dân tộc Việt Nam.

Nếu bạn yêu thích văn hóa, yêu mảnh đất Hà Giang, đừng quên khám phá lễ hội Cấp Sắc – nghi lễ trưởng thành thiêng liêng của người Dao Đỏ, để thấy thêm một góc hồn đẹp đẽ và tự hào của vùng cao cực Bắc Tổ quốc.